Als je als kind hebt geleerd dat je alleen waardering, complimenten en liefde krijgt als je perfect bent, kun je als volwassene een laag zelfbeeld ontwikkelen en moeite hebben met het aangaan van diepe, liefdevolle relaties. Perfectionisme wordt dan een manier om jezelf te beschermen tegen de pijn van teleurstelling en de schaamte die je voelt bij afwijzing. Dit zorgt ervoor dat je gaat geloven dat je “niet goed genoeg bent” of een “slecht mens bent.” Deze constante behoefte om jezelf te beschermen tegen kwetsbaarheid kan je tegenhouden om je emoties diep te voelen en eerlijk te delen.
Hierdoor wordt het lastig om echte relaties op te bouwen waarin je geliefd en geaccepteerd wordt zoals je echt bent. Om zulke relaties te creëren, moet je jezelf openstellen en ook je minder perfecte kanten laten zien—die delen van jezelf die je misschien moeilijk vindt om te accepteren en lief te hebben. In plaats daarvan kan het gebeuren dat je vooral anderen tevreden probeert te stellen en hun behoeften boven die van jezelf zet, wat vaak leidt tot zwakke persoonlijke grenzen. Door jezelf op de tweede plaats te zetten, kun je het gevoel krijgen dat je niet gezien wordt en bang zijn om anderen teleur te stellen of als ‘nep’ over te komen.
Ironisch genoeg kan juist dat perfectionisme, bedoeld om je relaties te beschermen, je isoleren en je zelfvertrouwen ondermijnen. Door altijd naar perfectie te streven, kun je je nog eenzamer en afgesloten voelen, en loop je kans op een burn-out, zowel in je werk als in je emoties. Dit artikel beschrijft de belangrijkste kenmerken van perfectionisme bij kinderen en hoe dit later bij volwassenen problemen in relaties kan veroorzaken.
Tekenen van perfectionisme als kind en de invloed ervan op volwassenheid:
1. Constante vergelijking met anderen
Kinderen met een perfectionistische attitude vergelijken hun prestaties vaak met die van hun leeftijdsgenoten en streven naar excellentie op alle gebieden van hun leven.
Invloed op volwassenen: Verminderde verbinding
Deze slechte gewoonte kan doorgaan tot in de volwassenheid, waardoor het moeilijk wordt om een partner of vriend echt te waarderen zoals hij of zij is. Dit leidt tot oppervlakkige relaties in plaats van diepe verbondenheid. Het vergroot ook de kans dat je anderen op een voetstuk plaatst in plaats van jezelf als gelijkwaardig te zien, waardoor je steeds het gevoel hebt dat je iets moet goedmaken. En als je dan wel aandacht of liefde krijgt, twijfel je aan de reden daarvoor, of denk je dat het alleen tijdelijk is – en voel je dat je daarom perfect moet blijven.
2. Angst om fouten te maken
Een sterke angst voor falen kan kinderen doen vermijden om uitdagingen aan te gaan, uit vrees voor teleurstelling of afwijzing.
Invloed op volwassenen: Angst voor kwetsbaarheid
Deze angst kan volwassenen ervan weerhouden kwetsbaar te zijn, waardoor ze hun gevoelens en behoeften verbergen uit angst voor kritiek of afwijzing. Dit kan zich uiten in oppervlakkige gesprekken of het verbergen van emoties, zelfs in hechte relaties. Als je niet weet hoe je met je eigen kwetsbaarheid moet omgaan, mis je kansen op echte verbinding en intimiteit, die eerlijkheid en openheid vereisen. Na verloop van tijd kan dit leiden tot gevoelens van eenzaamheid, omdat vrienden of partners voelen dat je niet echt jezelf bent. Dit maakt het moeilijk om diepe emotionele banden te vormen en kan uiteindelijk relaties nog moeilijker maken om goed te onderhouden.
3. Te Kritisch Zelfgesprek
Perfectionistische kinderen zijn vaak heel kritisch naar zichzelf en denken dat alles wat minder dan perfect is, onaanvaardbaar is.
Invloed op volwassenen: Strenge Zelfkritiek
Deze kritische houding kan doorgaan in de volwassenheid, waardoor het moeilijk wordt om liefde en waardering te accepteren. Volwassenen die te streng zijn voor zichzelf, vinden het vaak lastig om hun eigen waarde te zien en denken dat ze geen positieve aandacht verdienen. Dit kan ervoor zorgen dat ze hun dierbaren op afstand houden of complimenten afwijzen, wat leidt tot emotionele afstand in hun relaties.
4. Goedkeuring en Lof Zoeken
Deze kinderen zoeken vaak goedkeuring van hun ouders, leraren of vrienden. Ze denken dat ze alleen waarde hebben als anderen hen goedkeuren, in plaats van zichzelf te accepteren en in zichzelf te geloven.
Invloed op volwassenen: Anderen Tevreden Stellen
Volwassenen die constant goedkeuring zoeken, zetten vaak de behoeften van anderen boven die van henzelf. Ze doen alles om anderen tevreden te stellen, zelfs als dat betekent dat ze zichzelf verwaarlozen. Dit kan leiden tot relaties waarin ze zich niet gelukkig of gewaardeerd voelen, omdat ze altijd geven zonder iets terug te krijgen. Uiteindelijk kunnen ze zich leeg en ontevreden voelen, omdat hun eigen behoeften niet worden erkend.
5. Moeite met Ontspannen
De druk van perfectionisme zorgt voor veel stress bij kinderen, waardoor ze moeilijk kunnen ontspannen en echt van dingen genieten. In plaats van zich te concentreren op het moment, fixeren ze zich vaak op het resultaat, bang dat minder dan perfect tot teleurstelling of kritiek leidt. Dit focus op succes overschaduwt het plezier van deelname, of het nu gaat om sport, creatieve activiteiten of sociale interactie. Hierdoor missen ze de vreugde van ontdekken, wat kan leiden tot angst. Na verloop van tijd kan dit het moeilijk maken om echte vriendschappen te sluiten, omdat ze het lastig vinden om los te laten en echte momenten van vreugde te delen. Dit kan hen het simpele plezier van hun jeugd ontnemen en een gevoel van disconnectie veroorzaken, zowel van zichzelf als van anderen.
Invloed op volwassenen: Moeite met Genieten van Relaties
Als mensen niet in het moment kunnen zijn, missen ze vaak de kans om dieper contact te maken. Dit gebrek aan betrokkenheid kan zich uiten als fysieke aanwezigheid, maar emotionele afstand, waardoor partners, vrienden of familie zich niet echt gezien of gewaardeerd voelen. Als de interacties oppervlakkiger worden, kan de emotionele intimiteit die essentieel is voor gezonde relaties vervagen. Dit kan leiden tot misverstanden en gevoelens van verwaarlozing, omdat anderen het gebrek aan verbinding kunnen zien als een gebrek aan interesse. Na verloop van tijd kan dit een vicieuze cirkel van ongelukkigheid creëren, waarin beide partijen zich ontevreden en geïsoleerd voelen. Niet kunnen ontspannen en samen genieten, kan uiteindelijk het vertrouwen en de intimiteit in relaties beschadigen, waardoor mensen zich eenzaam en ontevreden voelen, zelfs als ze omringd zijn door geliefden.
Als je je herkent in dit artikel en hulp zoekt, neem gerust contact met me op: [email protected]
Therapie is momenteel alleen in het Engels, dus je kunt in het Nederlands praten, maar je moet wel goed Engels spreken zodat we elkaar goed begrijpen.